بررسی رفتار اقتصادی اوپک با توجه به عملکرد پنجاه ساله و تحولات آتی این سازمان در چارچوب افق تغییرات بازار جهانی انرژی

چکیده در این رساله که مشتمل بر شش بخش و ده فصل است به بررسی رفتار اقتصادی اوپک از دیدگاه اقتصاد سیاسی نفت پرداخته ایم. بعد از بیان سوالات و فرضیه های تحقیق در بخش اول، مبانی نظری را در بخش دوم و در خلال سه فصل ارائه نموده ایم. تحلیل رفتار اقتصادی اوپک در آینده مستلزم پیش بینی عرضه و تقاضای نفت خام متعارف و نفت خام غیرمتعارف (عمدتاً سنگین، فوق سنگین، شیل های نفتی و ماسه های نفتی) و انرژی های تجدیدپذیر می باشد. برآوردهای اوپک، آژانس بین المللی انرژی و اداره اطلاعات انرژی آمریکا از تحولات آتی بازار جهانی انرژی موضوع بخش سوم این رساله (در دو فصل) است که ضمن بررسی فروض و متغیرهای اصلی به تحلیل عرضه و تقاضای جهانی انرژی و نفت خام در سناریوهای ارائه شده پرداخته ایم. بررسی چشم انداز تولید نفت خام اوپک در سه سناریوی ارائه شده توسط اوپک، آژانس بین المللی انرژی و اداره اطلاعات انرژی آمریکا موضوع بخش چهارم (در سه فصل) است که پتانسیل عرضه در کشورهای حاشیه خلیج فارس و منتخب غیراوپک و چالش های پیش روی آنها نیز مطالعه شده است. بررسی جایگاه اوپک در تحولات آتی بازار جهانی انرژی مستلزم اولاً چشم انداز تولید از منابع غیرمتعارف نفت است و ثانیاً تأثیری که تولید این منابع بر بازار نفت خام متعارف دارد نیز از اهمیت ویژه برخوردار می باشد که در بخش پنجم این رساله (در دو فصل) مطرح شده است. در همین بخش، نگاهی اجمالی به جایگاه انرژی های تجدیدپذیر در تحولات بازار جهانی انرژی نیز داشته ایم. افزایش تولید نفت خام متعارف در کشورهای اصلی غیراوپک تا افق 2030 چندان قابل توجه نیست و بهره برداری از ذخایر نفت غیرمتعارف و انرژی های تجدیدپذیر نیز تابعی از افزایش قابل ملاحظه قیمت نفت خام و پیشرفت های فنی می باشد. از این رو نشان داده ایم که وابستگی کشورهای پیشرفته صنعتی و در حال توسعه به نفت خام تولیدی در اوپک همچنان ادامه خواهد یافت. تقویت برنامه ریزی های بلندمدت و استراتژیک اوپک و حمایت این سازمان از کوشش شرکت های ملی نفت اعضاء با یکدیگر به منظور ارتقاء همکاری های مشترک فنی، مالی و اقتصادی و همچنین همکاری های بلندمدت با شرکت های بین المللی نفتی در راستای تحقق همین اهداف از جمله توصیه های سیاستی است که در بخش ششم این رساله به همراه جمع بندی و نتیجه گیری، پیشنهاد شده است. کلیدواژه ها: اوپک، نفت، اقتصاد سیاسی نفت،